Nog niet zo lang geleden ging bijna niemand naar de psycholoog. Althans, zo leek het. Tegenwoordig is het minder taboe om hulp te zoeken voor je depressie of burn-out. Toch blijft het allemaal vooral binnenskamers. Wat de uitingsvormen van psychische problemen ook zijn, ze hebben een ding gemeen: de mensen die eraan lijden zijn intens alleen. De site dsmmeisjes.nl probeert die eenzaamheid te verlichten.
Een half jaar geleden vertelde een vriendin me schoorvoetend dat ze geen banaan durfde te pellen. “Ik heb nooit geleerd hoe dat moet. Op een gegeven moment vraag je er niet meer naar. En nu kijk ik weg als iemand anders pelt, ik ben bang dat ze weten waarom ik staar.” Het is zo erg dat ze de keuken eigenlijk niet in wil lopen als er bananen liggen.
Het aan iemand vragen was te eng, een youtubefilm openen te confronterend. Voor mensen als zij, die niet naar een hulpverlener durven, is er geen plek om je verhaal te vertellen aan mensen die het begrijpen. Als je niet de motivatie of het geld hebt om een blog te starten, als je jezelf te weinig waard vindt om in de spotlights te zetten, als je niet die zo gekoesterde connectie durft te bevechten, dan ben je in deze wereld van oneindige mogelijkheden tot contact nog altijd extreem alleen.
Ik zie je
Natuurlijk was het twee generaties geleden nog veel erger. Mijn vader vertelde me eens hoe zijn oom vaak in waanbeelden belandde. Hij was de welbekende dorpsgek. Iedereen fluisterde erover, maar niemand wist wat hij kon doen. Het was onderdeel van het leven. Tot hij op een dag dronken de sloot in liep en daar nooit meer uitkwam.
Die tijden zijn voorbij. Althans, het gefluister; de sloot is er nog steeds. Maar psychische hulp is voor iedereen beschikbaar. Het is inmiddels niet meer het laatste redmiddel voor de extreem verwarde geesten. Langzaam dringt het besef door dat de buurvrouw een postnatale depressie heeft, je collega best aan een burn-out kan lijden en je je podiumangst kunt overwinnen in plaats van vermijden.
Psychisch onderhoud nodig hebben, dat beginnen we min of meer te begrijpen. Psychiaters komen langzaamaan voor hun eigen depressies uit. Op tv wordt er in verschillende programma’s en documentaires aandacht aan besteed. In een wereld vol uiterlijke schijn, op social media, in de bladen, lijkt er ruimte vrij te komen voor authentiek zijn.
Er staan steeds meer dappere mensen op die via boeken, persoonlijke blogs, krantenartikelen of social media vertellen waar zij mee zitten. Angst, depressie, zelfbeschadiging, eetstoornissen, een enkele borderlinepatiënt. Het blijven kleine stukjes van verschillende worstelingen, onbekend en dus onbegrepen voor de meeste mensen.
Wie googelt op ‘borderline’ of ‘narcisme’, op ‘verslaving’ of op ‘zelfbeschadiging’, op ‘autisme’ of ‘sociale angst’ zelden wat hij zoekt. Er is aan de ene kant de oppervlakkige opsomming van de trekken in de DSM, het psychiatrisch handboek. Of een hele bak aan onleesbare onderzoeksartikelen. En als je zoekt naar meer informatie over persoonlijkheidsstoornissen dan vind je voornamelijk sites waar mensen uitgebreid uit de doeken doen hoe zij het ‘slachtoffer’ werden van iemand met deze problematiek.
Je kan psychische problemen nu dus aanpakken, het mag van je omgeving, de pers is er dol op – als het maar over the top is – en er wordt door individuen geprobeerd om taboes te doorbreken. Maar voor het verhaal van de banaan was nog geen veilige plek om heen te gaan. Ergens waar iemand zegt: “Je bent niet zo gek als je denkt.” Of gewoon “Ik ben hier en ik zie je”.
De stem van anderen
Ikzelf ben niet bang om een banaan te pellen, maar dat is misschien de enige angst die ik niet heb. Ik leef met sociale angst -angst voor groepen mensen, afspraken, de telefoon-, een levenslange depressieve stoornis en trekken van persoonlijkheidsstoornissen. Naar de supermarkt gaan geeft mij op vier van de vijf dagen een angstrespons groter dan wanneer ik bijna word overreden door een auto. Ik heb een goede baan, een leuk huis, veel hobby’s. Als je me van een afstand zou kennen is er helemaal niets mis met het plaatje. Maar ik ben helemaal niet zover weg van mijn achteroom in die sloot.
Een half jaar geleden, rond het bananenincident, kwam ik in gesprek met Rivka (23). Zij had last van depressie, angst, somatische klachten, lichamelijke pijn die niet te verklaren is door een lichamelijke ziekte. Daarnaast heeft ze borderlinetrekken, onder anderen sterke stemmingswisselingen, wegrakingen en verlatingsangst. We hadden allebei een blog waarin we ook vertelden over de psychische worstelingen die we doormaakten. In het gesprek noemden we onszelf grappend de dsmmeisjes.
Hoewel we beiden open zijn over onze strijd, voelden we een wrange eenzaamheid. Je mag veel vertellen of uitleggen en dat maakt je dapper of een strijder, of zelfs een boegbeeld. Maar je staat nog steeds alleen daar, met jouw kleine innerlijke stem de worsteling van velen te vertegenwoordigen – of dat juist op de verkeerde manier te doen.
“Ik merkte dat ik heel benieuwd werd hoe andere mensen met psychische problemen met het leven omgaan,” zegt Rivka. “Ik ben niet zozeer nieuwsgierig naar het lijden van anderen, maar meer naar hoe mensen toch maar weer doorgaan, ondanks het psychisch leed. Ik had behoefte aan een eerlijk, maar positief geluid, ondanks de zwaarte die komt kijken als je last hebt van psychische klachten.”
Waar we naar verlangden was de stem van de anderen, zowel degenen die al spraken als degenen die dat niet deden. We zochten naar een bron waar zowel de kennis over onze problemen samenkwam, als de mensen die daar openlijk over durfden te zijn. Een plek waar de mensen die nog geen gehoor hadden gevonden, ook durfden te spreken. Omdat die er nog niet was, besloten we hem te maken. We richtten de site dsmmeisjes.nl op.
Geen aliens
Op dsmmeisjes.nl kan iedereen, dus niet alleen meisjes maar ook mannen of anders, zich aanmelden om (eventueel anoniem) te praten in groepen, of om mee te bloggen.Wie een podium wil, of een eenmalig verhaal, kan meeschrijven of meedenken. Iemand met schizofrenie is net zo welkom als iemand met een angststoornis. De enige regel is dat er geen blogs worden geschreven waarin je naar andere dsm’ers wijst als de oorzaak van je worsteling. Een stuk ‘pas op voor narcisten,’ mag dus niet. Wel ‘hoe zorg ik dat ik zo sterk word dat ik niet meer in een toxische relatie kom.’
Dsmmeisjes is bedoeld voor mensen die, op wat voor manier dan ook, te maken hebben met psychische klachten. “Dit mag dus in het nu zijn, maar ook in het verleden. Je kan het zelf meegemaakt hebben of gezien hebben bij iemand in je omgeving. Of misschien heb je er beroepsmatig mee te maken,” zegt Rivka. “De site is ook absoluut bedoeld voor mensen die maar zijdelings iets van psychische klachten weten en zich willen informeren. Wat is het nou precies? Hoe voelt het? Hoe beïnvloedt het mensen in hun dagelijks leven?”
Inmiddels zijn er in zes maanden bijna 200 blogs gepubliceerd door meer dan 40 verschillende bloggers. De site is sinds het bestaan al meer dan 35.000 keer bekeken. Zowel onbekende bloggers als een enkele bekende naam, zoals schrijver Marnix Pauwels, leveren bij aan de site. Ook psychologen schrijven mee. Psychiaters als Bram Bakker en Menno Oosterhoff tipten dsmmeisjes aan hun volgers op Twitter.
Marloes (24) blogt op dsmmeisjes over boulimia en depressieklachten. “Het is voor mij een uitlaatklep, een plek waar ik herkenning vind en de groep achter de website vind ik heel fijn. Het is een website waar mensen bijna ongecensureerd en bijna zonder journalistiek soms knellend korset open blogs kunnen schrijven over problemen, die voor iedereen leesbaar zijn. Allerlei soorten problemen kunnen aan bod komen.”
“Ik vind het verschrikkelijk belangrijk dat er meer openheid komt over dit soort onderwerpen. Daar probeer ik zelf al wat voor te doen, door er open en unapologetic over te praten. Maar in mijn eigen kleine cirkeltje is dat redelijk beperkt. Ik tweet er geregeld over en heb redelijk wat volgers, maar daar is het weer zo dat je een strakke tekenlimiet hebt. Dsmmeisjes leek me een mooi platform voor dit soort verhalen en ik wilde daar graag aan bijdragen. Ik hoop dat de site helpt om Nederland een stukje opener te maken tegenover geestesziekten, want we zijn geen aliens, we zijn gewoon mensen.”
Avermin (pseudoniem, 33) blogt over borderline, hechtingsproblematiek, depressie. “Toen het slechter met mij ging was ik eindeloos op zoek naar antwoorden op internet. Daar stuitte ik op ‘raakme‘, de blog van Anne. De herkenning hielp mij enorm op dat moment. Toen ik Anne vertelde hoe goed ik het vind dat ze zich zo eerlijk uitlaat over het psychisch lijden en dat ik dat zelf ook meer zou willen uiten vertelde mij ze over dsmmeisjes.“
“Psychische pijn ervaar je vaak in grote eenzaamheid. Ik vond herkenning in blogs die gaan over die eenzaamheid en pijn die vaak onuitgesproken blijft. Ik besloot om me in te schrijven als blogger, want schrijven is een middel dat het behapbaar kan maken.“
“Via de website kwam ik in contact met lotgenoten en vond ik zelf meer woorden om mijn gedachten te uiten. Op een forum of chat kun je ook zaken uitwisselen met lotgenoten. Maar wat mooi is aan deze website is dat er voornamelijk via blogs wordt gecommuniceerd. De herkenning zit hem dus niet in vraag en antwoord, zoeken en afwachten. maar jezelf uiten en herkenning vinden.“
“Daarnaast vind ik het fijn dat dsmmeisjes ook op andere vlakken inclusief is. Er zijn mensen met heel verschillende achtergronden actief en er is ook veel ruimte voor genderdiversiteit en verschillende seksuele voorkeuren.“
Kennis delen
De site is inmiddels uitgebreid met een kennisbank-in-opbouw. Er zijn heel veel stoornissen die maar weinig mensen kennen, zoals dissociatieve persoonlijkheidsstoornis – het hebben van meerdere persoonlijkheden. Niet te verwarren met schizofrenie, waarin mensen psychoses hebben en geen verschillende persoonlijkheden.
Je vindt er ook artikelen over psychische verschijnselen die niet in de DSM staan, zoals hooggevoeligheid of het impostor syndrome: het gevoel dat je eigenlijk incompetent bent en je collega’s bedriegt. Er zijn ook andere artikelen, zoals ‘Hoe ga je om met een borderline-bui?’ ‘Wat zijn de voordelen van introvert zijn?’ ‘Hoe gaat het in zijn werk als jij vanwege je psychische klachten niet kunt werken en aanspraak wil maken op, bijvoorbeeld, de bijstand?‘
Er wordt heel hard geschreven door ervaringsdeskundigen, vrijwilligers met een onderzoeksjournalistieke achtergrond, psychologen en psychiaters, om deze kennisbank te vullen. Zij werken allemaal vrijwillig mee aan het initiatief.
Daphne (24) is een van die psychologen. “Ik was op de hoogte van het feit dat Rivka blogs schreef over thema’s zoals depressie, borderline en andere problemen op haar site ‘Lekker niet mindful’. Ik was hier erg van onder de indruk en vond het mooi hoe zij het op een hele eigen, maar ook kwetsbare manier onderwerpen bespreekbaar maakte waar een taboe op heerst.“
“Ik besloot mee te schrijven voor de website, omdat ik het heerlijk vind om kennis te verzamelen, die informatie bij elkaar te voegen en dit te vertalen in de vorm van een artikel of opiniestuk. Als ik hierdoor dan ook nog eens mensen kan helpen om bepaalde zaken te verhelderen, is dat helemaal mooi meegenomen.“
“Ik vind het mooi dat mensen met allerlei klachten hun tijd, energie en geld in de site stoppen. Van ict’er tot blogschrijver, iedereen werkt mee op vrijwillige basis. We maken samen iets moois om andere mensen te helpen.”
“Daarnaast vind ik de site als psycholoog echt een toevoeging. Vaak zijn sites specifiek gericht op één stoornis, terwijl mensen vaak klachten van meerdere stoornissen hebben. Ik leer zelf via de website heel veel over hoe mensen bepaalde stoornissen en psychische problematiek ervaren. In de studie leren we een lijstje van kenmerken, maar in de praktijk pakt het nogal eens anders uit.“
Ik ben een dsmmeisje
Dsmmeisjes is zes maanden geleden begonnen als een podium voor iedereen die zijn ei of haar banaan niet kwijt kan. Ik had verwacht dat er een behoefte zou zijn aan een dergelijke site bij mensen die geen ander podium hebben. Misschien ook bij naasten en hulpverleners. Ik had niet verwacht dat mijn collega’s, sportvrienden, de jongen in de kroeg, de middelbare vrouw van drie hoog een account aan zouden vragen. Dat zoveel mensen zich actief zouden inzetten voor elkaar en zichzelf.
De grootste verrassing is dat ik zelf zo actief meeschrijf. Hoewel de naam ‘dsmmeisjes’ grappig klonk, heb ik me er nooit eentje gevoeld. Ik dacht zelfs bij de oprichting nog dat ik onderweg was naar heling, naar ‘normaal’ worden. Maar hoe hard ik ook werkte in therapie, hoeveel ik ook schreef op mijn eigen blog, ik voelde me pas thuis toen ik mijn verhalen kon delen in deze groep mensen.
In de zes maanden dat dsmmeisjes bestaat kwam ik erachter dat ik psychische uitdagingen heb die een levenlang bij me zullen blijven. Dat dat niet zeldzaam, raar of onleefbaar is. En vooral; dat ik niet alleen ben.
Dit artikel verscheen in The Optimist van november/december 2017
