Ik heb een sociale angststoornis. De paniek kan zijn kop opsteken in elke treinreis, bij elk supermarktbezoek, elke keer dat ik de buurvrouw tegen kom, elke keer als de telefoon overgaat, elke afspraak. Ik ben bang voor het oordeel van anderen. Ik heb deze angst altijd gehad en hoe vaak ik de angst ook aanga, in een nieuwe situatie of met nieuwe mensen komt het terug. Ook in situaties die ik al honderd keer heb meegemaakt, met mensen die ik van jongs af aan ken, kan ik gaan blozen, trillen, beven, dichtklappen of in paniek raken.
Ik kan daar met therapie beter mee omgaan, maar de angstrespons blijft, ook fysiek, aanwezig. Van alle inadequaat gekozen termen in de geestelijke gezondheidszorg vind ik ‘herstel’ of het Engelse ‘recovery’ daarom misschien wel de moeilijkste.
‘Herstel’ betekent letterlijk een ‘terugkeer tot een vroegere (goede) toestand’. Ikzelf heb geen vroegere toestand die goed was, of beter dan mijn huidige. En al had ik die, dan zou ik niet gereset willen worden naar een eerder moment, want het kleine beetje nut aan een heftige psychische onbalans doorworstelen is dat ik er verdomd veel van geleerd heb over wie ik ben, wat me drijft, en hoe ik kan voorkomen dat de stoppen de volgende keer helemaal doorslaan.
Andere mensen met psychische klachten kunnen door de term ‘herstel’ het gevoel krijgen dat er een terugkeer naar een klachtenvrij leven is, die er in lang niet in alle gevallen is. Naasten kunnen denken dat hun geliefden van hun psychische klachten zullen genezen, als na een beenbreuk weer van hun stoornissen helen en daarna gewoon verder kunnen lopen.
In de psychiatrie wordt het woord ‘herstel’ helemaal niet gebruikt voor een terugkeer naar een vorige toestand, maar voor ‘(weer) zelfstandig meedraaien in de maatschappij’. Iets waarvoor een term als ‘instellen’ misschien veel passender zou zijn. Maar zelfs met een andere term is dit een zenuwslopende definitie, want wat is dit ‘meedraaien aan de maatschappij’, wanneer bereik je dit, moet je je daar goed bij voelen en is functionerend meedraaien überhaupt een criterium voor een vervullend leven?
Mijn leven is, ondanks de dagelijkse angst, ontzettend vervullend. Ik ben ook nooit gestopt met ‘zelfstandig meedraaien in de maatschappij’. Ik heb altijd een studie gehad, een baan, hobby’s en een sociaal leven. Ik heb dat zelfs gedaan in depressie, omdat de angst om uit te vallen en mensen teleur te stellen groter was dan dat zwarte monster.
Het woord ‘herstel’ klopt voor mij niet met het feit dat ik nooit ben ‘ontsteld’. Het doet ook geen recht aan de strijd met mijn demonen, die ik levenslang mee zal dragen. Bovenal geeft het me het gevoel dat er iets van mij ziek was en ik beter kan worden. Terwijl ik altijd al goed genoeg ben geweest.
